Het oprukkende coronavirus heeft veel impact op ondernemers. Wat zijn de rechten en plichten voor werkgevers wanneer je binnen je bedrijf te maken krijgt met dit virus? Wanneer moet je loon doorbetalen? En ben je verplicht om te voorkomen dat medewerkers besmet raken? Bernice Nonnekes van onze juridische partner Hendrikx Advocaten beantwoordt de acht meestgestelde vragen.
Let op: dit artikel gaat over medewerkers die je als werkgever zelf op de loonlijst hebt staan, niet over de flexwerkers die je inzet.
Moeten werkgevers maatregelen treffen om te voorkomen dat medewerkers besmet raken?
“Absoluut. Als werkgever ben je verplicht om je werknemers een veilige werkomgeving te bieden. Hiervoor dien je maatregelen te treffen om te voorkomen dat werknemers besmet raken. Als leidraad voor deze maatregelen kun je de richtlijnen van het RIVM aanhouden en de informatie van de Rijksoverheid. Je kunt als werkgever bijdragen aan het voorkomen van verspreiding door bijvoorbeeld niet noodzakelijke zakenreizen te annuleren en extra hygiëne maatregelen te treffen. Daarnaast kun je de bedrijfsarts het personeel laten inlichten over de symptomen.”
Wat moet je als werkgever doen wanneer een medewerker terugkeert uit besmet gebied?
“Dit hangt er helemaal vanaf waar de medewerker vandaan komt en hoe hij zich voelt. Komt hij uit een ‘geel’ risicogebied? Dan kan hij gewoon komen werken. Laat hem thuiswerken en contact opnemen met zijn huisarts wanneer de medewerker gezondheidsklachten ervaart die kenmerkend zijn voor het coronavirus (koorts, kortademigheid, hoesten, luchtwegklachten). Als de medewerker terugkeert uit een ‘rood of oranje’ risicogebied laat je hem sowieso 2 weken thuiswerken. Licht ook even je bedrijfsarts in.”
In hoeverre mag je als werkgever vragen naar de gezondheidssituatie van je medewerker?
“Hiervoor gelden strenge privacyregels. Je mag als werkgever vragen waar een werknemer op vakantie is geweest. Je mag ook vragen of hij gezondheidsklachten heeft. De werknemer hoeft hier echter niet op te antwoorden. En als de medewerker wel iets vertelt over zijn gezondheid, mag je dat als werkgever nergens documenteren.”
Mag je als werkgever preventief een gezondheidscheck uitvoeren bij medewerkers om te voorkomen dat er besmette medewerkers op de werkvloer staan?
“Nee, dit is niet toegestaan. Een werkgever mag niet zelf checken of een medewerker bijvoorbeeld koorts heeft. Als je als werkgever vermoedt dat iemand besmet is, kun je hem het beste naar huis sturen en adviseren zijn huisarts te bellen. Als vaststaat dat een medewerker besmet is, mag je hem wél de toegang ontzeggen.”
Veel werkgevers treffen al preventieve maatregelen om besmetting op de werkvloer te voorkomen. Maar dit werkt pas als medewerkers zich aan die maatregelen houden. Kun je ze verplichten om die maatregelen op te volgen?
“Een werkgever kan medewerkers zeker hygiëne-instructies geven. Denk aan het regelmatig wassen en desinfecteren van de handen, groeten zonder handen schudden, hoesten en niezen in de binnenkant van de elleboog en het gebruiken van wegwerpzakdoekjes. Dit valt hoogstwaarschijnlijk in de categorie ‘redelijke instructies over de wijze waarop de werkzaamheden moeten worden verricht met betrekking tot de goede orde in de onderneming’. Medewerkers zijn verplicht dit soort instructies op te volgen. Je zou dus actie kunnen ondernemen als ze niét luisteren. Ik zou dit echter niet als een plicht overbrengen, maar vooral duidelijk communiceren dat het in het belang van de medewerkers is. Breng het positief, dat werkt meestal beter. Het is overigens ook een optie om werknemers te verplichten om thuis te werken.”
Heeft een medewerker recht op loon als hij niet kan werken door het coronavirus?
“Als de werknemer zelf ziek is, gelden de normale regels bij ziekte. De medewerker meldt zich ziek bij zijn werkgever en die is verplicht het loon (deels) door te betalen. Die loonbetalingsplicht geldt ook voor medewerkers die door het RIVM zijn geadviseerd om thuis uit te zieken om verdere verspreiding te voorkomen. Ook wanneer een medewerker niet ziek is, maar uit voorzorg in quarantaine is geplaatst, is de doorbetalingsplicht van kracht. Deze medewerker kan er namelijk niets aan doen dat hij overheidsmaatregelen moet opvolgen en daardoor niet naar werk kan komen.”
Wat kan een werkgever doen wanneer een medewerker niet wil komen werken uit ‘corona-angst’?
“Als het werk geen enkele aanleiding geeft voor die angst, mag de werkgever zijn medewerker verplichten om te komen werken. Komt de medewerker niet, dan is sprake van werkweigering en mag de loonbetaling worden stopgezet. Dit mag niet zonder waarschuwing vooraf. Een tussenoplossing is dat de medewerker verlofdagen opneemt. Het is ook mogelijk dat de werknemer niet komt omdat hij bang is om collega’s te besmetten. Als hij daar goede redenen voor heeft, bijvoorbeeld als hij net terugkomt van wintersport uit Italië, dan is het gegrond om thuis te blijven. In overleg kan dan worden gekeken naar een oplossing, bijvoorbeeld thuiswerken.”
Hoe kun je als werkgever het beste omgaan met een medewerker thuis een familielid moet opvangen vanwege coronaperikelen?
“Hiervoor bestaan bijzondere verlofvormen, zoals het calamiteitenverlof en kort verzuimverlof. Daar mag de medewerker een beroep op doen, maar alleen voor korte duur. Bijvoorbeeld om onverwachts een kind op te vangen omdat de kinderopvang plotseling sluit of omdat het kind ziek is geworden. Als het verlof voor langer dan een paar uur nodig is om een ziek familielid te verzorgen, kan de werknemer gebruikmaken van het zorgverlof. Uiteraard is het ook altijd een optie om in overleg gewone verlofdagen op te nemen.”
TENTOO: Uitzonderingen bij werken met flexwerkers
Als je medewerkers verloont via Tentoo loop je minder arbeidsrechtelijke coronarisico’s. Als juridisch werkgever van de flexwerker draagt Tentoo deze risico’s. Tentoo is onder meer verantwoordelijk voor de loondoorbetaling wanneer een medewerker besmet raakt of ziek in quarantaine wordt geplaatst. Hoe de risico’s in jouw specifieke situatie uitpakken, hangt af van het contract van de flexwerker. Lees het in onze FAQ voor opdrachtgevers. Meer weten? Neem contact op met Tentoo.